NZK jest główną przyczyną zgonów w Europie i dotyczy ok. 700 000 osób rocznie. Im szybciej zostanie rozpoczęte postępowanie resuscytacyjne, tym większą szansę na przeżycie ma osoba w stanie NZK.
Owocem wielu badań i doświadczeń personelu medycznego jest koncepcja tzw. łańcucha przeżycia, na który składają się cztery bardzo istotne ogniwa.
1. Wczesne rozpoznanie zagrożenia i wezwanie pomocy: powiadomienie służb ratowniczych (999 lub 112) oraz wczesna i skuteczna reakcja, która może zapobiec wystąpieniu NZK
2. Wczesne rozpoczęcie RKO (resuscytacji krążeniowo – oddechowej) przez świadków zdarzenia: zwiększa szanse przeżycia osób, u których doszło do zatrzymania krążenia
3. Wczesna defibrylacja: RKO w połączeniu z defibrylacją w czasie 3 – 5 minut od zatrzymania krążenia znacząco zwiększa szanse przeżycia
4. Wczesne podjęcie zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych przez wykwalifikowany personel medyczny
Osoby, u których wystąpiło NZK wymagają natychmiastowej RKO. Zapewnia ona niewielki, ale decydujący o przeżyciu przepływ krwi przez serce i mózg. Prowadzenie RKO przez świadków zdarzenia zwiększa przeżywalność 2-, a nawet 3 krotnie w zauważonym NZK. Dlatego tak ważne jest, aby jak najwięcej osób poznawało zasady udzielania pierwszej pomocy.
Postępowanie
1. Upewnij się, czy poszkodowany i wszyscy świadkowie zdarzenia są bezpieczni.
2. Sprawdź reakcję poszkodowanego:
* delikatnie potrząśnij za ramiona i głośno zapytaj:
„Czy wszystko w porządku?”
3a. Jeżeli reaguje:
* zostaw poszkodowanego w pozycji, w której go zastałeś, o ile nie zagraża mu żadne niebezpieczeństwo
* dowiedz się jak najwięcej o stanie poszkodowanego i wezwij pomoc, jeśli będzie potrzebna, l regularnie oceniaj jego stan.
3b. Jeżeli nie reaguje:
* głośno zawołaj o pomoc,
* odwróć poszkodowanego na plecy, a następnie udrożnij jego drogi oddechowe, wykonując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy
1. umieść jedną rękę na czole poszkodowanego i delikatnie odegnij jego głowę do tyłu, pozostawiając wolny kciuk i palec wskazujący tak, aby zatkać nimi nos jeżeli potrzebne będą oddechy ratunkowe,
2. opuszki palców drugiej ręki umieść na żuchwie poszkodowanego, a następnie unieś ją w celu udrożnienia dróg oddechowych.
4. Utrzymując drożność dróg oddechowych wzrokiem, słuchem i dotykiem poszukaj prawidłowego oddechu
* oceń wzrokiem ruchy klatki piersiowej,
* nasłuchuj przy ustach poszkodowanego szmerów oddechowych,
* staraj się wyczuć ruch powietrza na swoim policzku.
W pierwszych minutach po zatrzymaniu krążenia poszkodowany może słabo oddychać lub wykonywać głośne, pojedyncze westchnięcia. Nie należy ich mylić z prawidłowym oddechem. Na ocenę wzrokiem, słuchem i dotykiem przeznacz nie więcej niż 10 sekund. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości czy oddech jest prawidłowy, działaj tak, jakby był nieprawidłowy.
5a. Jeżeli oddech jest prawidłowy:
* ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej,
* wyślij kogoś lub sam udaj się po pomoc (wezwij pogotowie),
* regularnie oceniaj oddech.
5b. Jeżeli oddech nie jest prawidłowy:
* wyślij kogoś po pomoc, a jeżeli jesteś sam, zostaw poszkodowanego i wezwij pogotowie, wróć i rozpocznij uciskanie klatki piersiowej zgodnie z poniższym opisem:
º uklęknij obok poszkodowanego,
º ułóż nadgarstek jednej ręki na środku klatki piersiowej poszkodowanego,
º ułóż nadgarstek drugiej ręki na już położonym, nadgarstek drugiej ręki ułóż na już położonym
º spleć palce obu dłoni i upewnij się, że nie będziesz wywierać nacisku na żebra poszkodowanego; nie uciskaj nadbrzusza ani dolnego końca mostka,
º pochyl się nad poszkodowanym, wyprostowane ramiona ustaw prostopadle do mostka i uciskaj na głębokość 4-5 cm,
º po każdym uciśnięciu zwolnij nacisk na klatkę piersiową, nie odrywając dłoni od mostka. Powtarzaj uciśnięcia z częstotliwością 100/min (nieco mniej niż 2 uciśnięcia/s),
º okres uciskania i zwalniania nacisku (relaksacji) mostka powinien być taki sam.
6a. Połącz uciskanie klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi:
* po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej udrożnij drogi oddechowe, odginając głowę i unosząc żuchwę,
* zaciśnij skrzydełka nosa, używając palca wskazującego i kciuka ręki umieszczonej na czole poszkodowanego,
* pozostaw usta delikatnie otwarte, jednocześnie utrzymując uniesienie żuchwy,
* weź normalny wdech i obejmij szczelnie usta poszkodowanego swoimi ustami, upewniając się, że nie ma przecieku powietrza,
* wdmuchuj powoli powietrze do ust poszkodowanego przez około 1 sekundę (tak jak przy normalnym oddychaniu), obserwując jednocześnie czy klatka piersiowa się unosi taki oddech ratowniczy jest efektywny,
* utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy, odsuń swoje usta od ust poszkodowanego i obserwuj czy podczas wydechu opada jego klatka piersiowa,
* jeszcze raz nabierz powietrza i wdmuchnij do ust poszkodowanego, dążąc do wykonania dwóch skutecznych oddechów ratowniczych; następnie ponownie ułóż ręce w prawidłowej pozycji na mostku i wykonaj kolejnych 30 uciśnięć klatki piersiowej,
* kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w stosunku 30 : 2,
* przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, gdy zacznie on prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji. Jeżeli wykonany pierwszy oddech ratowniczy nie powoduje uniesienia się klatki piersiowej jak przy normalnym oddychaniu, wykonaj następujące czynności
* sprawdź jamę ustną poszkodowanego i usuń widoczne ciała obce,
* sprawdź, czy odgięcie głowy i uniesienie żuchwy są poprawnie wykonane,
* wykonaj nie więcej niż 2 próby wentylacji za każdym razem, zanim podejmiesz ponownie uciskanie klatki piersiowej. Jeżeli na miejscu zdarzenia jest więcej niż jeden ratownik, ratownicy powinni się zmieniać podczas prowadzenia reanimacji co 1-2 minuty, aby zapobiec zmęczeniu. Należy zminimalizować przerwy w resuscytacji podczas zmian.
6b. Reanimację ograniczoną wyłącznie do uciśnięć klatki piersiowej możesz prowadzić w następujących sytuacjach:
* Jeżeli nie jesteś w stanie lub nie chcesz wykonywać oddechów ratowniczych, zastosuj uciśnięcia klatki piersiowej.
* Jeżeli stosujesz wyłącznie uciśnięcia klatki piersiowej, wykonuj je bez przerwy, z częstotliwością 100 uciśnięć /min,
* Przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, jeżeli zacznie on prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji.
7. Kontynuuj resuscytację do czasu gdy:
* przybędą wykwalifikowane służby medyczne i przejmą działania,
* poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać,
* ulegniesz wyczerpaniu.
